Tác dụng chữa bệnh của cây bưởi bung

1. Tìm hiểu chung về cây bưởi bung

Cây bưởi bung còn có nhiều tên gọi dân gian thân thuộc khác như cây Cơm rượu, cây Co dọng dạnh, cây Bai bài hay cây Mác thao sang… Tuy nhiên, trong khoa học, loại thực vật này có tên chính thức là Glycosmis Citrifolia (Wild) Lindl, là một loài cây thuộc họ Rutaceae (hay họ Cam trong tiếng Việt).

Bưởi bung là loại thực vật có thân to, đường kính từ 2cm – 3cm. Một cây bưởi bung có thể cao đến hơn 6 mét. Cành của bưởi bung là cành non và có màu đất sét. Phần lá bưởi bung mịn, có hình thái đa dạng, có chiều dài trung bình từ 8 đến 20cm và chiều rộng trung bình từ 1.5 – 6cm. Cây bưởi bung cũng có chùy hẹp tại nách lá và có ít nhánh.

Hoa bưởi bung có màu xanh, màu vàng nhạt hoặc màu trắng, cánh hoa không có lông, thường xếp thành nhóm với mỗi nhóm có 2 đến 3 bông hoa, mùi thơm nhẹ. Về phần quả, quả bưởi bung có hình dáng tương tự như hình trứng, màu sắc đa dạng: trắng, da cam, vàng, hồng.

Đây là một loại thực vật mọc hoang, phân bố rải rác trên khắp các địa phương trong nước ta. Cây bưởi bung thường mọc ở các bãi đất bên bờ rào hoặc bên trong rừng núi. Bên cạnh đó, người ta cũng tìm thấy bưởi bung ở nhiều quốc gia khác như Philippine, Thái Lan, Malaysia, Indonesia hoặc khu vực phía Nam của Trung Quốc.

2. Về dược lý, bưởi bung có tác dụng gì?

Cây bưởi bung đã được nhiều nhà khoa học khai thác, từ đó phát hiện ra phần tinh dầu có hương thơm dễ chịu từ bưởi bung có chứa nhiều loại alkaloid bao gồm arborin, arborinin, dictamin, glycerin, glycozolin, glycosminin, kokusaginin, noracromyxin, và skimmiamin… Về tính vị, phần rễ của cây bưởi bung có vị cay, còn phần lá cây có tính ấm và vị ngọt.

Nhờ có những hoạt chất trong thành phần của mình, tác dụng dược lý của cây bưởi bung đã được phát hiện trong cả Y học Hiện Đại và Y học Cổ truyền.

2.1. Y học Hiện Đại tìm thấy tác dụng gì của bưởi bung?

Trong Y học Hiện đại, vị thuốc từ bưởi bung được xem là một loại kháng sinh mạnh mẽ với tác dụng kháng nhiều loại vi khuẩn như Streptococcus, Bacillus Subtilis hay Staphylococcus 209P. Hiện nay, tính kháng sinh của bưởi bung có hoạt động rất mạnh mẽ, có khả năng tiêu diệt hoàn toàn các chủng vi khuẩn này trong ống nghiệm.

2.2. Y học Cổ truyền sử dụng bưởi bung như thế nào?

Các thầy thuốc của Đông Y đã sử dụng bưởi bung như một vị thuốc quý có tác dụng chống ho, giải cảm, tiêu đờm và kích thích hệ tiêu hóa, tán huyết ứ… hiệu quả. Vì vậy, cây bưởi bung nằm trong nhóm dược liệu chủ trị cho các vấn đề như:

• Ho có đờm hoặc ho khan bình thường.
• Cảm lạnh và cảm cúm.
• Các vấn đề về tiêu hóa như chướng bụng, khó tiêu, đầy hơi, đau dạ dày…

3. Các bài thuốc áp dụng bưởi bung trị bệnh

3.1. Bưởi bung và bài thuốc trị cảm cúm

Bài thuốc này sử dụng khoảng 20 gram lá bưởi bung rửa sạch, sau đó sắc với một lượng nước vừa đủ trên lửa nhỏ. Phần nước sắc được chia thành 3 lần uống trong ngày, trước khi uống cần hâm nóng thuốc và uống ngay khi nước bưởi bung còn ấm để có tác dụng trị cảm hiệu quả nhất.

3.2. Trị đau bụng, ăn không tiêu, ho và hạ sốt

• Bài thuốc sử dụng quả bưởi bung này có tác dụng đa dạng trên nhiều bộ phận khác nhau, đem lại hiệu quả đối với các vấn đề từ tiêu hóa đến ho và sốt.
• Nguyên liệu của bài thuốc sử dụng từ 8 đến 15 quả bưởi bung kèm theo một nắm lá bưởi bung khô, rửa sạch tất cả nguyên liệu rồi sắc với nước.
• Nước thuốc sau khi sắc nên chia thành các lược nhỏ, mỗi lần chỉ uống khoảng 10ml và uống 2 lần mỗi ngày.
• Một liệu trình điều trị kéo dài 15 ngày.

3.3. Điều trị viêm loét dạ dày và tá tràng bằng lá bưởi bung

• Ở bài thuốc này, bạn nên kết hợp lá cây bưởi bung với lá khôi, dạ cẩm và cam thảo dây, mỗi vị 12 gram, riêng cam thảo dây là 6 gram.
• Các nguyên liệu được sắc với nước đến khi tạo thành một phần nước có tính đặc sệt.
• Mỗi ngày uống 1 thang thuốc này và kiên trì áp dụng bài thuốc đến khi cải thiện triệt để bệnh tình.

3.4. Bài thuốc dùng rễ bưởi bung chữa phong thấp và đau nhức xương khớp

• Bài thuốc này kết hợp rễ cây bưởi bung với rễ của cây cỏ xước, rễ cây cốt khí, rễ cây hoàng lực, rễ cây động lực, củ kim cương, hoa kinh giới và dây đau xương, mỗi vị đều đủ 20 gram.
• Sắc các nguyên liệu này với nước đến khi còn hai chén nước đặc sệt.
• Mỗi lần dùng, bạn chỉ nên uống khoảng 40ml nước thuốc và mỗi ngày dùng 2 lần.
• Một liệu trình cho bài thuốc này kéo dài liên tục 5 ngày.

Ngoài các bài thuốc và tác dụng được giới thiệu trong bài, tác dụng của cây bưởi bung vẫn còn được nghiên cứu rất nhiều để có thể khai thác triệt để loại dược liệu này trong việc điều trị bệnh trong Đông Y.