Công dụng chữa bệnh của chườm thảo dược

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Bùi Xuân Lực – Bác sĩ Y Học Cổ Truyền – Trung tâm Y Học Cổ Truyền Vinmec – Sao Phương Đông.

Chườm thảo dược là một trong những biện pháp điều trị trong đông y có sử dụng vật dụng hoặc dược liệu nóng ấm chườm gián tiếp hoặc trực tiếp lên các vùng da để điều trị bệnh. Trong các tác phẩm đông y kinh điển, phương pháp chườm nóng được mô tả như sau: “Bệnh trong xương thì hơ nóng kim châm hoặc sử dụng thuốc sao nóng chườm vào”, theo Nội Kinh Tố Vấn – Điều kinh luận. Hoặc trong Linh Khu – Thọ yểu cương nhu cũng có viết bài thuốc sao nóng để chườm trên da trong điều trị chứng hàn tý hay còn gọi là đau khớp do lạnh. Những tác phẩm y học nổi tiếng trong Đông y như Thiên kim phương, Trửu hậu phương, Ngoại đài bí yếu, Gia hựu bản thảo, Vệ sinh bửu giám, Bản thảo cương mục,… đều có ghi chép về phương pháp chườm nóng bằng thuốc. Như vậy, chườm nóng là một phương pháp chữa bệnh có lịch sử lâu đời và phạm vi ứng dụng rất rộng rãi. Phương pháp nóng rất đơn giản, dễ thực hiện, nhưng có tính an toàn cao và hiệu quả nhanh chóng, mang lại cảm giác dễ chịu.

Phương pháp chườm thảo dược chủ yếu sử dụng khí nóng ấm và tinh dầu trong thảo dược để điều trị, có tác dụng ôn dương khí, thông kinh mạch, khu hàn tà, điều khí huyết,… Trong sách Linh Khu, thiên Thích tiết chân tà có ghi chép: “Trị người bệnh quyết (hôn mê mà chân tay lạnh giá) trước hết phải sử dụng phép chườm nóng nhằm giúp điều hòa kinh,… hỏa khí thông rồi, huyết mạch mới lưu thông. Phương pháp chườm thảo dược thích hợp trong điều trị các chứng bệnh hàn tà bên ngoài xâm nhập vào kinh lục phủ ngũ tạng, hoặc bẩm tạng dương hư, khí huyết không được điều hòa tốt dẫn tới các chứng bệnh khác, ví dụ như trong phong hàn thấp tý (viêm khớp dạng thấp), bụng đầy hơi, đau bụng do lạnh, đau dạ dày, đại tiểu tiện không thông,…

Xem ngay: Các thảo dược trị cảm cúm

Có hai phương pháp chườm thảo dược bao gồm:

• Chườm trực tiếp: biện pháp này có sử dụng vật thể đang nóng ấm chườm áp lên phần da thịt như dùng các dược liệu sao hay xào nóng rồi áp trực tiếp lên vùng da. Hoặc có thể sử dụng các vật liệu như cục gạch đá đã nướng nóng đổ, hoặc đổ nước vào những vật dụng kim loại như đồng hay thủy tinh rồi áp vào da.
• Chườm gián tiếp: là biện pháp không áp trực tiếp thảo dược nóng lên vùng da mà gián tiếp qua một lớp dược liệu hoặc bông vải như gối chườm thảo dược, với mục đích để giữ sức nóng ôn hòa hay nhờ tác dụng sức nóng làm cho thuốc ngấm vào trong tổ chức da để điều trị bệnh tật.

Theo Đông y, nếu như liệu pháp chườm nóng có kết hợp cùng với các tinh chất thảo dược tự nhiên sẽ có tác động trực tiếp vào các huyệt trên cơ thể, giúp đả thông kinh lạc, khí huyết nhanh chóng giúp xoa dịu được các cơn đau. Loại thảo dược và cách chế biến để chườm ngoài lại rất đa dạng, thành phần bài thuốc có thể rất khác nhau tùy thuộc vào mục đích điều trị. Hiện nay, các phương pháp chườm thảo dược để điều trị và hỗ trợ bệnh nhân đang dần được khôi phục trở lại nhưng cách sử dụng sẽ đơn giản, tiện lợi hơn và vẫn đảm bảo được hiệu quả.

Tóm lại, chườm thảo dược là một trong những phương pháp chữa bệnh trong đông y phổ biến, bằng cách sử dụng vật dụng hoặc dược liệu nóng ấm chườm gián tiếp hoặc trực tiếp lên các vùng da để điều trị. Một số bệnh phổ biến có sử dụng phương pháp chườm thảo dược như đau khớp dạng thấp, ngực bụng đầy hơi, đau bụng do lạnh, đau dạ dày, đại tiểu tiện không thông,…