Vị thuốc hoàng bá nam có tác dụng gì?

Hoàng bá nam được sử dụng khá phổ biến hiện nay có tác dụng điều trị bệnh ho, bệnh ngoài da, viêm phế quản… Việc điều trị cần tiến hành đúng cách để vị thuốc phát huy được tác dụng cũng như hạn chế nguy cơ gặp tác dụng phụ.

Hoàng bá nam là vỏ của cây Núc Nác. Tên khoa học là Orocylum indicum (L) Vent. Họ: Chùm ớt (Bignoniaceae)

Cây hoàng bá nam cỡ nhỡ có chiều cao từ 5 đến 13m có thân nhẵn, ít phân cành, vỏ cây màu xám tro còn mặt trong thì có màu vàng. Phần lá thường xẻ 2-3 lần lông chim có chiều dài khoảng 1.5m. Hoa của cây có màu nâu đỏ sẫm mọc thành từng chùm dài ở ngọn thân. Phần đài hình ống thường cứng, dày và có 5 khía nông. Phần tràng có hình chuông phình rộng và có 5 thùy mọc thành 2 môi, có chỉ nhị có lông ở gốc và 5 nhị. Phần quả thõng có chiều dài từ 40 đến 120 cm với chiều rộng từ 5 đến 10 cm có các mảnh vỏ đã hóa gỗ. Phần hạt thường dài từ 4 đến 6 cm. Hoa thường nở về đêm còn quả thì thường xuất hiện khi cây đã rụng hết lá.

Cây hoàng bá nam là cây mọc hoang và được trồng khá nhiều nơi ở nước ta

2. Bộ phận dùng, thu hái, sơ chế và bảo quản vị thuốc hoàng bá nam

Bộ phận thường dùng của cây hoàng bá nam là vỏ thân của cây đã phơi hoặc sấy khô. Thông thường quả thường được thu hoạch vào mùa thu hoặc đông rồi phơi cho khô và nứt hạt, sau đó tiếp tục lấy hạt để phơi khô.

Ngoài ra vỏ cây có thể thu hoạch vào bất cứ thời điểm nào, sau đó đem phơi hoặc sấy khô. Vị thuốc thường được bảo quản ở những nơi khô ráo, tránh ánh nắng mặt trời. Không sử dụng khi đã có dấu hiệu ẩm mốc vì có thể làm giảm tác dụng của thuốc.

Trong hạt và vỏ cây hoàng bá nam có chứa ít nhất 5 loại flavonoid, có tính kháng Histamin tác dụng tốt đối với bệnh dị ứng, mề đay và mẩn ngứa và chất đắng kết tinh Oroxylin, Alcaloid.

Theo y học cổ truyền, vị thuốc Hoàng bá nam có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, kiện tỳ vị. Sau đây là một số tác dụng chính của vị thuốc này:

• Tác dụng tăng cường chức năng tiêu hóa;
• Tác dụng mát gan, giải độc tiêu viêm;
• Tác dụng điều trị bệnh trĩ;
• Điều trị bệnh nhiệt miệng;
• Tác dụng điều trị bệnh viêm gan cấp;
• Điều trị viêm nhiễm ống mật, sỏi mật.

4. Một số bài thuốc kinh nghiệm về vị thuốc Hoàng bá nam

• Hạt hoàng bá nam phơi khô sắc uống hoặc tán bột uống có thể giúp điều trị viêm họng cấp và mãn tính, viêm phế quản, ho gà, đau dạ dày, đau mạng sườn…
• Với vỏ cây hoàng bá nam thường được đẽo trên vỏ cây còn sống, khi phơi, sấy khô thường gọi là hoàng bá nam có vị đắng ngọt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt táo thấp, tiêu thũng, giải độc. Ngoài ra còn có tác dụng chữa viêm gan vàng da, viêm bàng quang, ỉa chảy, viêm họng, viêm phế quản, hen phế quản, ho khan tiếng, mề đay…
• Dùng vỏ cây hoàng bá nam lượng 9 – 15g sắc hoặc nấu thành cao uống, kết hợp bôi ngoài hoặc rửa giúp điều trị dị ứng, mề đay.
• Đặc biệt, hoàng bá nam có hiệu quả rất tốt trong điều trị ung bướu. Hoàng bá nam là vị thuốc chính để kết hợp với những vị thuốc nam khác để giải độc cơ thể, cân bằng nội môi, điều chỉnh hệ miễn dịch trong cơ thể để loại bỏ dị vật (khối u, tế bào lạ…) do vỏ núc nác có chứa ít nhất 5 loại flavonoids.

Phương pháp chữa bệnh bằng liệu pháp thiên nhiên, không can thiệp cũng là xu hướng của thế giới hiện nay, tức dùng các loại dược vật thay cho hóa chất tổng hợp để chữa các bệnh chuyển hóa, miễn dịch theo quy luật sinh học. Hoàng bá nam là vị thuốc thường được sử dụng trong các bài thuốc y học cổ truyền, tuy nhiên cần được bào chế và sử dụng đúng cách để vị thuốc phát huy được tác dụng.